"Liempdse gevelstenen: Uitingen van religieuze huisgezinnen"
Kèk Liemt nog steeds op zoek naar het Liempdse verhaal achter de gevelstenen!!!
“O zalig huis! waar Gij wordt opgenomen,
Waar U, o Heer! een woning is bereid;
Waar, onder alle gasten, die er komen,
Gij de gewenschte, Gij de liefste zijt.
Een citaat van een gedicht zoals opgenomen in een verhandeling over Het huisgezin te Bethanië van H.C. Voorhoeve. Deze verhandeling werd gepubliceerd in jaargang 19 (1876) van “De Bode des Heils in Christus. Van het Heilig huisgezin (Maria, Jozef en het kindje Jezus) via de huiszegen naar religieuze gevelstenen en -uitingen is een kleine stap. In het Kerstnummer – december 2008 van Ontmoeting, het parochieblad van de Liempdse parochie, verscheen een artikel: Terugblik Geloven in Brabant. Dit in het kader van het Jaar van her Religieus Erfgoed. Een passage uit dit artikel ging over de activiteiten rond dit thema tijdens Open monumentendag in Liempde op 14 september 2008. Geschreven werd over de fietstocht, georganiseerd door Kèk Liemt langs sporen van religieus Liempds’ erfgoed. De fietstocht ging ook langs Liempdse gevelstenen. In het parochieblad Ontmoeting van voorjaar 2009 verscheen een artikel over de Liempdse gevelstenen.
Nieuwe gevelstenen ter versterking van de identiteit!
Misschien een raar ‘bruggetje’ als u de inleiding hebt gelezen, maar binnen de gemeente Boxtel zijn plannen gerealiseerd om, ter versterking van de Boxtelse identiteit en meer specifiek daarbinnen de zogeheten Cultuurhistorische as (kortweg de route van de St. Petruskerk naar Stapelen), bewoners van monumentale panden aan de route te bewegen om een gevelsteen te laten maken. Kunstenaar Hans ’t Manneke (1944) is daarbij in de arm genomen. Een (financiële) stimuleringsregeling zorgde voor een welkome bijdrage in de kosten. Inmiddels zijn enkele gevelstenen binnen de Cultuurhistorische as of zo u wilt "Boxtel binnen" in gevels verschenen. Gevelstenen van weleer dienden vroeger vaak ter onderscheiding of als herkenningspunt. Zo kon een slager bijvoorbeeld worden herkend aan een steen met een varkenskop en kon een familie worden herkend door het familiewapen dat in een gevelsteen verwerkt was. Wat herkenning van beroepen betreft. Aan de gevel van de voormalige slagerij van de familie Clercx aan de Rechterstraat in Boxtel siert een koeienkop nog altijd de gevel.
Gevelstenen al een oud gebruik.
In tegenstelling tot de Boxtelse uitwerking aan de Cultuurhistorische as was het aanbrengen van gevelstenen in de Romeinse tijd al gemeengoed. Bij opgravingen in het in 79 na Christus door de vulkaan Vesuvius bedolven Pompeii kwamen verschillende reliëfs in terracotta tevoorschijn. In Amsterdam zijn er nog zo’n 850, in Maastricht zo’n 250 en ook Den Bosch en Heusden kennen diverse gevelstenen. In geheel Nederland wordt het aantal geschat op zo’n 2000. In KringNieuws een uitgave van Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch verscheen in november jl. een aardig artikel met als sprekende titel: “Heiligen op het spoor. In het verhaal werd het begrip ‘beschermtegels’ geïntroduceerd. “Als dank voor de ondervonden bescherming van Maria tijdens de oorlog verschijnen aan vele huizen zogenaamde beschermtegels. Deze tegels zijn gemaakt van al of niet geglazuurde terracotta. In ’s-Hertogenbosch is de beeltenis van de Zoete Lieve Vrouw het meest populair. In totaal heb ik tot nu toe 42 exemplaren van deze tegel aangetroffen, schrijft Toine Janssen in zijn artikel. En verder: “Maria en kind zijn steeds afgebeeld met een wijde staatsmantel, waarbij Maria een kroon en scepter draagt. Soms wordt de tegel vergezeld van een tekst die verwijst naar de bevrijding van de stad – oktober 1944 of met de tekst ‘Zoete Lieve Vrouw van Den Bosch, bidt voor ons.’ Daarnaast inventariseerde Janssen 33 keer de terracottategel van Onze Lieve Vrouw van Altijddurende Bijstand vaak vergezeld van de tekst: “O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand Bescherm ons gezin. De voorstelling blijkt afgeleid van een icoon, die oorspronkelijk afkomstig is uit Kreta.
Liempdse gevelstenen en/of beschermtegels.
Ook Liempde is gezegend met gevelstenen, beschermtegels en/of beeldjes. In onderstaande opsomming een bloemlezing van onze speurtocht. Maar er is ongetwijfeld meer. Als Kèk Liemt zijn we benieuwd wat de drijfveer van de (oorspronkelijke) bewoners is geweest om zo’n religieuze gevelsteen, beschermtegel of nis met Maria of andere Heilige te plaatsen. Kortom we zijn op zoek naar de gedachte achter de tegel. Als u ons kunt helpen mail naar info@kekliemt.nl Als het mogelijk is graag het verhaal op papier en eventueel een foto van de gevelsteen of het gedenkteken.
Inventarisatie.
Tot op dit moment hebben we de volgende gevelstenen/beschermtegels c.q. nissen ontdekt. Weet u er meer, bel of mail bovenstaand nummer/adres.
- Boxtelseweg 63 - Nis – afbeelding St. Christoffel (voormalig woonhuis eigenaren transportbedrijf Ansly) ontbreekt
- Heidonk 28 - Modern vormgegeven logo Romeinse 10 boven ingang Jeugdhuis Pius X.
- Rosenlo 15 - Mariabeeldje in nis voorgevel
- Oude Rijksweg 10 - Beschermtegel Maria in voorgevel
- Hezelaarsestraat 34 - Beschermtegel Maria in voorgevel
- Hezelaarsestraat 38 - Mariabeeldje in nis zijgevel
- Hezelaarsestraat 40 - Beschermtegel Maria in voorgevel
- Vleutstraat 16 - Mariabeeldje in nis voorgevel
- Dorpsstraat 14 - Beschermtegel Maria in voorgevel
- Keefheuvel 5 - St. Jozefbeeldje in nis boven voormalige timmerfabriek Van den Boer & Zn.
- Keefheuvel 24 - Boedhabeeldje bij Yogacentrum
Om de cirkel rond te maken. Wie geïnteresseerd is in het eigentijdse werk van gevelstenen door Cor van Oosterhoud beeldhouwer en maker van gevelstenen (voorheen Hans 't Mannetje).Zie : www.atelierpierrejuste.nl/gevelstenen.php